بر گرفته از مقالات مختلف

     جهانبخش پازوکی در ۴ خرداد سال ۱۳۱۶ در شیراز متولد شد. از سنین کودکی حس سرودن شعر و ساختن ملودی در وجودش ریشه دوانید و این رفاقت بی مفارقت تاکنون پابرجاست. پازوکی به مناسبت شغل پدر که نظامی بودند، از سن پنج سالگی به اصفهان رفت و دوران دبستان و دبیرستان را در آنجا گذرانید. وی در ۷ سالگی ابتدا به یادگیری فلوت پرداخت. اما بعدها به صورت حرفه ای به فراگیری و نواختن ویلن پرداخت. مبانی موسیقی را نزد محمد نیکنام و عبدالحسین برازنده و مدت هفت سال نیز ویولن کلاسیک را نزد بیوزاند، ویولونیست ایتالیایی آموخت. در همین دوران وارد دانشگاه شد و سپس در رشته ی فلسفه و روانشناسی و علوم تربیتی فارغ التحصیل گردید.

      از بیست و سه سالگی آهنگسازی و ترانه سرایی را به طور جدی شروع کرد. او چندین سال با حسن کسایی استاد مسلم نی محشور بوده و کلیه دستگاه ها و نغمه ها و گوشه های موسیقی ایرانی را از ایشان آموخت و از مجالست با بزرگانی چون جلیل شهناز و تاج اصفهانی بهره های فراوان برد.

     پازوکی نازک دلی و احساسات لطیف را از پدر شیرازی خود و زادگاهش شیراز به ارث برده است و سراینده ای است که وطن خویش را بصورت کلمات قالبی و کلیشه ای روز بیان نمی کند، بلکه بسادگی حرف ها و سخنان روزمره را با آهنگی دلنشین بیان می کند. " دلم می خواد به اصفهان برگردم" که این حس دلتنگی و دوری از وطن را هر فارسی زبانی براحتی درک می کند و در حس او شریک می شود. نکته ای که شاید پازوکی را از دیگر آهنگسازان جدا می کند نوشتن شعر و آهنگ یک اثر است. کاری که در اکثر موارد به وسیله دو نفر انجام می گیرد.

     پازوکی با آهنگ "غروب کوهستان" با صدای ناهید دایی جواد در عرصه موسیقی شناخته شد. وی طی سالها ، صداهای دلنشین و ماندنی بسیاری را کشف نمود و با آثار خود ، آنها را محبوب قلوب مردم ساخت. هوشمند عقیلی را با آهنگهای ماندگاری چون: ای خدا، حالا دیگه نوبت توست و دریا همان دریا بود، مازیار را با : ماهیگیر، همسر، آرزوی فردا، پیکره و کبوتر، وفا را با دنیا دنیا و دخترا و پسرا در قالب محبوب ترین خوانندگان روز به میدان آورد.

     اولین تهیه کننده و پخش کننده ی آثار وی ، شرکت آپولون به مدیریت منوچهر بی بیان بود. این همکاری با آهنگ غروب کوهستان به خوانندگی ناهید دایی جواد، خواننده ی اصفهانی شروع شد. پازوکی ساده و صمیمی ترانه می سراید، پر طنین و تاثیرگذارآهنگ می سازد و خیلی زود آثارش در هر محفل و مجلسی به گوش می رسد. شاید او تنها آهنگساز و ترانه سرایی باشد که آثارش همه ی سلیقه ها را در برمی گیرد. خلاقیت و نوآوری، ضرباهنگ مناسب، تنوع در حرکت ملودی، بافت های هارمونیک ساده، لحن زیبا و صداهای مناسب و قابل بول، عدم یک نواختی در مضامین ترانه ها، احساس ظریف، تفکر و اندیشه ی پربار از مشخصه ی آثار این هنرمند ایرانی است.

     خودش می گوید : برای اینکه آنچه ساخته و می سازم ازاحساساتم مایه می گیرد و از آنچه که در زندگی انسانها می گذرد، در عاشقانه ترین ترانه هایم حرف و پیام خود را رسانده ام. همیشه در میان مردم بوده ام ؛ درد و غم و شادی و ناامیدی و شکست شان را لمس کرده و در آثارم منعکس ساخته ام و این خودِ مردم بوده اند که در تقویت مایه های احساسی من دخیل بوده و تاثیر گذاشته اند.

     اجرای موسیقی پازوکی نیاز به سرمایه های کلان هنری و ارکسترهای نمایشی و صحنه های محسور کننده ندارد، بلکه یک ملودی زیبا، بک شعر سهل ممتنع که از توانایی های اوست و یک صدای زیبا همراه با یک ساز می تواند تا عمق روح مخاطب نفوذ کند . پازوکی در استحکام موقعیت دوباره بسیاری از خوانندگان نیز سهم به سزایی داشته است: مهستی؛ با آهنگ های : " بچه نشو ای دل " و " قسم " در آغاز دهه پنجاه شمسی، یک چهره محبوب شد و صاحب نظران می گویند مهستی با آثار پازوکی همیشه یک استثنا بوده و الحق در اجرای این آثار نیز توانایی خاص از خود نشان داده است. منوچهر سخایی؛ از جمله خوانندگانی است که در ارایه ی آثار جهانبخش پازوکی استادانه عمل کرده ، آثاری چون: " برگرد "، " بدرود " ، " دیدی از دستم رفت "، " لب دریا " و " پنجره " که همه و همه از پرفروش ترین آثار موسیقی در اواخر دهه ی چهل و آغاز دهه ی پنجاه بودند. پوران ؛ از اولین چهره های معروف بود که همکاری خود را با پازوکی آغاز کرد: " ویرون بشی ای دل " ، " اشک " ، " تن خسته " و " دستی نگیرد دست من " که در تجدید موقعیت پوران نقش مهمی داشتند. هایده؛ با آهنگ های " نفرین " و " اول آشنایی " ، فرشته؛ با " لهیب عشق " و " قمری ها " ، و عارف نیز با آهنگ های " بلور اشک " و " وای وای ز نگاهی که تو داری" پازوکی شیوه ی جدیدی را در خوانندگی آغاز نمود. حمیرا؛ نیز از چهره هایی است که در اجرای آثارپازوکی توانایی خاص خود را هماره نشان داده است. اکبر گلپایگانی، با " درویش"، " موی سپید" و " پس چرا عاشق نباشم"، افشین مقدم؛ با " آخرین طبیعت" و "مسافر"، کورس سرهنگ زاده؛ با " دیگه عاشق شدن" ، گوگوش با " نامه هایم را بده" و " با نگاهت داری منو چوب می زنی" ، رامش؛ با " لب دریا" و " عشق گناهکار من" و فریدون فرهی با " گل کو، شراب کو" محبوب ترین آهنگها و ترانه های پازوکی را خواندند و جایگاه هنری خود را استحکام بخشیدند. پازوکی پس از انقلاب ، مدتی در سکوت بود ولی دوباره با ساختن آثاری چون " گریه نکن" و " پرسپولیس" برای فرزین، فعالیت خود را آغاز نمود و بعد از سفر به آمریکا، با وسواسی خاص آثاری چون " خونه" ، "عاشق تر از من چه کسی" ، "رسم " ، " در کار عشق" را برای معین؛ آلبوم " چه خبر از ایران" برای هوشمند عقیلی؛ " اسیر " و " محبت " برای مهستی؛ "ده بهار زندگی" و " بذار عاشقت باشم" برای حمیرا ارایه داد و دوره ای تازه از فعالیت موفق خود را آغاز نمود.

     وقتی درباره ی این صداها و خوانندگان و نحوه ی اجرای آنها و بهترین آثارش از او سئوال می کنی در پاسخ می گوید : همه خوب بودند و همه توانا و مسلط آهنگها را اجرا کردند، درباره ی آثارم تنها می توانم بگویم چون گلخانه ای زیبا هستند که امکان انتخاب یکی و برتری بر دیگری وجود ندارد. پازوکی می گوید : من معمولا آهنگ موجود ندارم، بلکه روی صدا و توانایی های خواننده آثار را می سازم، گاهی برای ساختن شعر و آهنگی ماه ها کار می کنم چون باید در آن حال و هوا قرار بگیرم. همیشه با توجه به اوضاع روز و حال و احوال مردم آثارم را می سازم. جهانبخش پازوکی برای همه ی طبقات آثارش را ساخته و در این مورد می گوید: برای دسته و گروه خاصی آهنگ نساخته ام ولی خوشحالم که همه ی طبقات و پیر و جوان آنها را پذیرا شده اند .

     اولین خوانندگانی که آثار جهانبخش پازوکی را در ایران اجرا کردند: ناهید، پوران، مهستی، عقیلی، هایده، حمیرا، گلپا، منوچهر، عارف، مازیار ، فرشته ، فرزین و ... بودند . اولین گروه خوانندگان در خارج از کشور نیز هایده، مهستی، معین، مارتیک، ستار، حمیرا، ویگن بودند و گروه بعدی شکیلا، امید، شهلا سرشار، جهان، بهرام فروهر. مهستی با اجرای ۵۸ ترانه و آهنگ بیشترین آثار جهانبخش پازوکی را اجرا نموده که همگی از ماندگارترین و محبوبترین آثار بود.

     او در سال ۲۰۰۵ به خاطر زحمات چندین ساله در موسیقی و هنر ایرانی و حفظ موسیقی اصیل ایرانی در خارج از ایران جایزه شیر بالدار طلائی آکادمی جهانی هنر، ادبیات و رسانه ایران را دریافت کرد. او همسری بسیار مهربان و وفادار و با گذشت با نام نیره فروتن دارد که آشنایی و ازدواج آنها به دوران تحصیل در دانشگاه بازمی گردد. به گفته ی خودش، او بسیار حساس است و با احساس، مغرور است و در عین حال افتاده، دقیق است و منظم، مسئول است و مدیر، هنرشناس است و در زمینه های گوناگون هنرمند ، مادری است دلسوز و مهربان، آگاه و تحصیل کرده. نظریاتش در مورد کارهای من قاطع است و در زمینه ی شعر توانایی خاص دارد. بسیاری ا ز خوانندگان که کارهای مرا می خوانند، علاقمندند که نظر او را در مورد آن اثر جویا شوند. باید اعتراف کنم که زندگی بدون او برایم هیچ لطفی ندارد. جهانبخش پازوکی دو دختر به نام های نیلوفر و نگار دارد که هر دو دارای تحصیلات عالیه در رشته های پزشکی می باشند.